‘Net op tijd hulp’ overbrugt effectief gaten in de kennis van leerlingen

Als gevolg van het Coronajaar verzorgen steeds meer instituten en scholen extra huiswerkbegeleiding of aanvullende lessen om te leren lezen of rekenen en corona achterstanden weg te werken.

Maar bijlessen verbeteren weinig aan het tekort van kennis bij leerlingen, als de bijles gelijk is voor alle leerlingen (Steiner and Weisberg, 2020).

Er is altijd afwijking van het curriculum

Leerlingen die op hun 12e naar het Voortgezet Onderwijs gaan, krijgen per leerjaar een curriculum aangeboden. Dit curriculum beschrijft welke leerstof per les, per week, per maand behandeld moet worden om, na bijvoorbeeld vier jaar MAVO, het eindexamen te kunnen halen.

Iedereen voelt op zijn sloffen aan dat de kennis die in het curriculum is gepland om te behandelen, zelden wordt behandeld. Tropenroosters, corona uitval, ziekte van docenten en leerlingen, ijsvrij, excursies. Eigenlijk bestaat er geen curriculum dat in zijn geheel wordt afgedraaid. En je kan al helemaal niet verwachten dat elke leerling elke les aanwezig is. Laat staan dat je kan verwachten dat elke leerling dezelfde kennis heeft na het volgen van een curriculum.

En hoe verder een leerling komt in het Voortgezet Onderwijs, hoe meer de kennis van elke leerling afwijkt van de kennis die wordt verwacht op grond van de voortgang in het curriculum. Dit proces begint overigens al in het primair onderwijs, dat leerlingen op hun 12e aflevert met een kennisniveau dat verschillend is.

Omdat leerlingen allemaal een ander deel van het curriculum herinneren, is het onzin om ze dezelfde bijles aan te bieden, om de gaten in hun kennis op te vullen. Want elke leerling heeft behoefte aan andere kennis om verder te komen, omdat ze door de jaren heen andere dingen hebben geleerd en onthouden.

Daarom blijkt uit de meeste onderzoeken, dat bijlessen weinig verbeteren aan het tekort van kennis bij leerlingen, als de bijles gelijk is voor alle leerlingen.

Hoe komt het dat bijlessen om achterstanden in te halen niet werken?

Neem bijvoorbeeld leerlingen die slecht zijn in begrijpend lezen. Dezelfde bijles voor allemaal is zinloos als de oorzaak van het leesprobleem anders is, zoals technisch lezen, woordenschat of grammatica.

Bij rekenen en wiskunde zie je hetzelfde gebeuren: standaardlessen over een onderdeel, terwijl de leerlingen problemen hebben met iets anders.

De fabel van alles weten

Het lijkt logisch om bij bijlessen alle gaten in de kennis van de leerling te vullen, die de afgelopen jaren zijn ontstaan. Zodat de leerling zogenaamd ‘alles’ weet.

Maar zelfs zonder Corona bezitten leerlingen nooit alle kennis van het curriculum van de afgelopen jaren. En we hebben simpelweg geen tijd genoeg om in een later leerjaar alle kennis van de vorige jaren volledig bij te leren.

Bruggen bouwen is effectiever dan gaten vullen

Om effectief bijles te geven aan leerlingen met leerachterstanden, kan je beter de kennis die de leerling al heeft, verbinden met de kennis die ze nodig heeft (bruggen bouwen). Dit is beter dan zomaar een pakket aan kennis de groep in te slingeren (gaten vullen).

De voorwaarde hiervoor is dat je eerst uitzoekt wat elke leerling weet en kan.

Bruggen bouwen met ‘Net op tijd hulp’ maakt het wel mogelijk om leerlingen snel bij te spijkeren zonder alle oude stof te herhalen

Stel je voor een leerling in 4 HAVO die kennis mist uit de voorgaande jaren, deels door Corona.

Alle gaten uit de voorgaande jaren in de kennis van de leerling aanvullen kost teveel tijd. En toch moet iedereen verder met de stof van 4 HAVO. Het is voor een docent niet zo moeilijk om in te schatten welke kennis, vaardigheden en concepten de leerling bezit en welke zij nodig heeft om een opdracht uit 4 HAVO aan te kunnen.

De docent kan dan precies de uitleg geven die de leerling nodig heeft om de opdrachten van de vierde klas op te lossen, zonder alle stof uit de voorgaande jaren te herhalen.

Deze ‘Net op tijd hulp’ overbrugt effectief gaten in de kennis van leerlingen. Dit heeft veel meer effect dan de vooruitgang die wordt geboekt door de gaten te vullen.